Vanaf het moment dat ik deze Ikoflex uit een doos fotografica te voorschijn zag komen begon ik argumenten te verzinnen waarom ik deze camera absoluut nodig had. Uiteindelijk heb ik hem gekocht omdat ik hem mooi vond, van ontwerp, maar ook vanwege de staat waarin de camera verkeerde. Weinig gebruikssporen en met de originele tas, zonnekap en lichtmeter.
Het idee om deze Ikoflex uit 1957 te vergelijken met de 20 jaar oudere Ikoflex II die ik al had was minder doorslaggevend maar het speelde wel mee.
De Ib was één van de latere modellen van de Ikoflex en deze uitvoering was het eenvoudigste en goedkoopste model, voor zover je bij Zeiss Ikon van goedkoop kon spreken. De lens was een Novar-Anastigmat 1:3,5 f = 75 mm in een Prontor SV sluiter met een snelste tijd van 1/300e seconde. Er was ooit ook nog een versie leverbaar met een Tessar objectief en er was de meer geavanceerde Ikoflex IIa, ook met Tessar en een Synchro-Compur sluiter, maar die was veel duurder.
De vormgeving van deze camera's was een stuk soberder dan van de Ikoflex uit 1937, minder chroom en meer zwart. De camera's gaven meer de indruk één geheel te zijn. Mooier dus.
Het eerste wat mij opviel bij deze camera was dat het matglas groter en vooral helderder was. Volgens de gebruiksaanwijzing kwam dat door de ingeslepen fresnel-ringen. Op het matglas waren ook een aantal rasterlijnen geëtst, altijd een prettig hulpmiddel om de camera recht te houden. Het spiegelverkeerde beeld maakt dat al moeilijk genoeg. De scherpstelloupe was groter en de zoeker klapte net iets makkelijker open. Bij het dichtklappen vouwde het geheel zich automatisch ineen. Bij de oude Ikoflex moest je dat nog zelf doen.
Het filmtransport was een verbeterde versie van dat van voor de oorlog. Het inleggen van de film en op 1 zetten van de teller was hetzelfde. Nieuw was dat de transportknop blokkeerde zodra de film voldoende doorgedraaid was. Pas als er een opname gemaakt was kon de film weer doorgedraaid worden, dubbelopnames waren dus niet meer mogelijk. Bij de duurdere IIa werd tijdens het transporteren ook de sluiter nog gespannen maar die luxe moest deze camera ontberen. De sluiter spannen was nog een aparte handeling.
De ontspanknop zat niet meer aan de sluiter naast de lens maar op het camerahuis. Wanneer je de camera op je rechterhand liet rusten legde je bijna automatisch je duim op deze knop. De ontspanknop kon ingeklapt worden, dan was meteen de sluiter geblokkeerd.
Bij voorgaande modellen zat de ontspanknop bovenop de camera naast de zoeker. Dat was weliswaar een creatieve oplossing maar voor mijn gevoel niet de meest praktische plaats. De Box-Tengor uit die tijd, de 55/2, had ook de ontspanknop bovenop maar ook daar werd bij het volgende model, de Box-Tengor 56/2, weer gekozen voor een meer conventionele plaatsing aan de zijkant. Overigens werden zowel de Box-Tengor als de Ikoflex gemaakt in dezelfde fabriek, de voormalige Goerz-Werke in Berlijn.
Het diafragma en de sluitertijdeninstelling zaten netjes weggewerkt in het montuur van de opnamelens. Diafragma via een schuifje aan de zijkant, sluitertijd via de instelring die in een uitsparing onder de lens te bedienen was. Beide instellingen waren af te lezen via twee kleine venstertjes in de frontplaat. Verder was er nog een schuifje voor het instellen van de flitssynchronisatie. Er was keuze uit M en X-contact, de derde optie, V, was de zelfontspanner ('Vorlauf') die naar mijn idee iets te makkelijk per ongeluk ingeschakeld kon worden.
Bij het gebruik van de grote ronde zonnekap waren de diafragma- en sluitertijdinstelling wat moeilijker af te lezen. Ook het onderste deel van het matglas werd dan wat donkerder maar dat was in de praktijk niet storend. Wat mij wel stoorde was de paraattas. Bij het fotograferen wisselt het gewicht van de camera steeds van de ene naar de andere hand. Je stelt met je linkerhand scherp, transport en ontspannen doe je met rechts. Dan is het wel prettig als er nog een extra zekerheid aanwezig is in de vorm van een draagriem. Die draagriem is een vast onderdeel van de tas dus is die tas min of meer noodzakelijk. Omdat de klep ook een vast deel van de tas is slingert die de hele tijd onder de camera heen en weer. De klep kan bij het fotograferen ook ongemerkt voor de opnamelens komen en dat is jammer.
Verder is het fotograferen met de Ikoflex vrij probleemloos. Ik had van te voren de sluitertijden gecontroleerd en wist dat de sluiter bij de snelste tijden bijna een stop ruimer belichtte. Daar kan je dan rekening mee houden. Het matglas werkt een stuk prettiger dan dat van de Ikoflex uit 1937, het beeld is niet alleen helderder, het is ook een stuk nauwkeuriger. Ook het filmtransport is veel betrouwbaarder.
Die rare scherpstel-handle uit 1937 heeft het maar een jaar volgehouden, daarna kon je gewoon scherpstellen met een draaiknop, een royaal bemeten draaiknop.
Een Novar-Anastigmat is natuurlijk een ander soort lens dan een Tessar. Eenvoudiger van ontwerp en dus goedkoper. Toch vielen de prestaties mij niet tegen. De foto's waren mooi scherp en contrastrijk, zeker in het midden. Naar de randen toe werd dat iets minder en in de hoeken werd het beeld ronduit wollig en aanzienlijk donkerder. Dat was ook niet helemaal op te lossen met een kleiner diafragma. Op zich hoeft dat ook niet altijd een probleem te zijn, het is maar zelden zo dat het hoofdonderwerp zich in de hoek van het beeld bevindt.
Waar ik vooral van onder de indruk was waren de prestaties in tegenlicht met de zon bijna of helemaal in beeld. Dat zonlicht werkte dan via de emulsie wel door in het volgende negatief maar het beeld op zich bleef aardig overeind. Bij de oude ongecoate Tessar uit 1937 zou het onderwerp al lang aan overstraling ten onder zijn gegaan. Natuurlijk speelt de coating hierbij een grote rol, maar misschien heeft het ook wel met de constructie van de lens te maken. En triplet heeft nu eenmaal minder glasvlakken dan een Tessar en dus in basis al minder kans op storende reflecties. Misschien moet ik maar eens op zoek naar een Ikoflex met een gecoate Tessar om te vergelijken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten