Zeiss Ikon Ikonta B (523/16)

Ik was een tijdje geleden op zoek naar een 6x6 balgcamera voor als ik geen zin of ruimte had om een tweeoogspiegelreflex in mijn tas te doen. Het liefst een Zeiss Ikon en bij voorkeur uit de jaren '50. Ik dacht aan een Nettar maar het werd een Ikonta. Het enige probleem was de sluiter die met name bij de lange tijden, vanaf 1/10e  seconde, niet zo nauwkeurig was. Een kwestie van schoonmaken volgens de verkoper en dat was een half uurtje werk zei hij. Ik vertrouwde de man en zo vaak had ik die lange sluitertijden niet nodig dacht ik.

De eerste Ikonta werd gemaakt in 1929, de laatste in 1956. Er waren nogal wat verschillende modellen leverbaar, zowel qua film- en opnameformaat en vaak met verschillende lens en sluitercombinaties. De Ikonta's waren goedkoper dan de meer geavanceerde Super-Ikonta's die van een meetzoeker waren voorzien maar duurder dan de Nettar's die vaak eenvoudiger lenzen en sluiters hadden. Ik had een Ikonta B (523/16) gekocht, uit 1954-56, met een 75 mm / 3.5 Novar-Anastigmat in een Prontor SV sluiter.

De Novar-Anastigmat is een triplet met frontlensscherpstelling. Deze frontlens kan bijna 360˚ draaien maar een klein schroefje voorkomt dat je deze lens helemaal los draait. Dat schroefje moest nu dus los. Het is handig om op te letten wanneer precies deze lens los komt want hij moet weer exact op dezelfde manier teruggeschroefd worden als je de scherpstelling niet opnieuw wilt kalibreren.

De sluiter zit achter de tweede lens dus deze moest ook los. Deze lens zit in een metalen ring die aan de binnenkant schroefdraad heeft en aan de buitenkant volledig glad is. Om er grip op te krijgen heb ik er een paar strookjes afplaktape omheen geplakt, net als op de frontplaat. Zo kon ik de lens voorzichtig met een waterpomptang los draaien zonder iets te beschadigen.

De sluiter wordt bij elkaar gehouden door een metalen schroefring met ronde uitsparingen die op zijn plaats gehouden wordt door een schroefje met een afgevlakte zijkant. Door dit schroefje te draaien kan de ring losgeschroefd worden.

Zo komt de frontplaat los, net als de sluitertijdenring die daar onder zit. Als deze los zijn kan je bij het mechanisme.

Onderin zit de zelfontspanner en deze zit min of meer los. Alleen een veertje houdt alles op zijn plaats. Op de zelfontspanner zit een los L-vormig metalen plaatje. Dit kan er allemaal voorzichtig uitgehaald worden, alles past precies.

Dit radarwerkje is ontworpen om zonder smering te functioneren, net als het vertragingsmechanisme van de sluiter. Als het niet meer goed werkt komt dat meestal doordat er in de loop der jaren stof en/of vet tussen is gekomen.

Ontvetten met aanstekerbenzine en daarna voorzichtig met een borsteltje schoonmaken is vaak voldoende.

Het vertragingsmechanisme zit rechtsboven. Dit zit vast met twee schroefjes; één kleine onderaan vlak bij de rand en een iets grotere die wat verder en dieper zit en die alleen te bereiken is als de sluiter gespannen is. Toen deze schroefjes los waren kon ook dit mechaniek in de aanstekerbenzine om schoongemaakt te worden.

Nadat alles schoon was kon het in omgekeerde volgorde weer terug. De frontlens heeft meervoudig schroefdraad dus dat was even prutsen om precies goed te krijgen. Met een matglas op het filmvlak heb ik de scherpte gecontroleerd en daarna, toen alles weer in elkaar zat voor de zekerheid ook nog een testfilm volgeschoten.

Bij elkaar duurde alles wel iets langer dan het halve uurtje waar de verkoper het over had maar de sluitertijden zijn nu weer betrouwbaar.