dinsdag 19 juli 2016

Foka Box-camera (Balda Record, ca. 1933)



Hij was mij eerst niet opgevallen tussen twintig andere oude box-camera's maar toen ik hem voor de tweede keer in handen had zag ik in het kunstleer van de zijkant in grote letters Foka staan. Foka is al heel lang één van de bekendste fotozaken in Rotterdam. Mijn grootvader was er al klant, toen ik jong was kwam ik er met mijn vader en ik heb er zelf ook wel eens een camera gekocht. Alleen daarom mocht deze camera al mee naar huis.


Daarbij vond ik het ontwerp van de box ook nog wel apart. Ik kon mij niet herinneren ooit eerder een box in handen te hebben gehad waarbij de hele voorkant open kon klappen. Het 'scharnier' werd gevormd door de bekleding, een goedkope maar kwetsbare oplossing. Het hele front, een houten plankje waar de sluiter en de twee reflexzoekers op zaten en waar de kartonnen behuizing omheen gespijkerd was hing aan een half vergaan stukje stof.



Alleen het binnenwerk, de filmhouder, was van metaal. Daar was de lens, een eenvoudige meniscus, ook op gemonteerd. Op zich een aardige oplossing omdat het front daar niet helemaal spelingsvrij voor zat. Op deze manier bleef de afstand van lens tot het negatief in ieder geval constant. Het lensje had een brandpuntsafstand van 100 mm en het vaste diafragma was f/13.



Leuk detail was het kleine metalen sleuteltje dat los in een klemmetje boven de lens zat. Hiermee kon de film strak gespannen worden voordat de filmhouder in de camera werd gestoken. Op het sleuteltje de letters 'D.R.G.M.' wat stond voor 'Deutsches Reichs Gebrauchsmuster', een soort klein patent. Dat verklaart meteen waarom zo'n sleuteltje niet bij andere camera's voorkomt. Het alleenrecht op dit idee lag bij de Balda fabriek in Dresden


Balda richtte zich op de productie van eenvoudige en goedkope camera's voor de jeugd en beginnende amateur en was één van de eerste camerafabrieken die er geen probleem mee had om een andere dan de eigen naam op een camera te zetten als de klant daar om vroeg. De heer Albers van Foka was zo'n klant. Deze Foka Box is dus eigenlijk een Balda Record Box. Ook de Balda Poka en de Balda Poka II zijn als Foka Box verkocht, al dan niet voorzien van sportzoeker, maar dat waren iets praktischer modellen, van metaal en met een normale sluiting.

In De Maasbode van 29 maart 1932 stond een advertentie voor de 'Foka-rolfilmcam. 6x9 à f 2,95'. Het is niet helemaal duidelijk of dat dezelfde camera is als deze Foka box-camera, maar het zou kunnen. Opvallend is dat de winkel aan de Admiraliteitsstraat toen nog 'Fotohandel Victoria' heette.

Mijn Foka Box verkeerde in een niet al te beste conditie, de sluiter liep niet soepel meer af, de zoekers waren zowel van binnen als van buiten beslagen en één venstertje was kapot. Bovendien zat er aardig wat speling op het front. Schoonmaken kon alleen aan de buitenkant want het mechaniek en de zoekers zaten achter het karton vast gespijkerde karton en dat wilde ik graag heel houden. Het wat wankele voorstuk heb ik met een post-elastiek op zijn plaats gehouden want ik wilde in ieder geval één film proberen.


Dankzij het naspannen liep de film mooi vlak door de camera en een paar foto's waren nog redelijk gelukt, niet heel erg scherp en de ene helft van het negatief leek meer belicht dan de andere helft, maar de foto's waren redelijk. Een paar waren er bewogen, een paar overstraald door tegenlicht of overbelicht door een haperende sluiter.
Als ik de sluiter had kunnen schoonmaken zonder de buitenkant te beschadigen waren de foto's vast beter geweest, maar eigenlijk ging het in dit geval meer om het verhaal achter de camera dan om de prestaties. Een leuke box-camera met een (deels) Nederlandse achtergrond en dat verhaal zat vooral aan de buitenkant.